Wat is het microbioom en de microbiota?

Laatst gewijzigd: 29-07-2025

Je hoort het steeds vaker: het microbioom is belangrijk voor je gezondheid. Maar wat ís het microbioom eigenlijk precies? En wat is het verschil met microbiota? Die termen worden vaak door elkaar gebruikt, maar ze betekenen niet hetzelfde. In dit artikel leggen we het stap voor stap aan je uit. Zo snap je straks beter wat er allemaal leeft in en op je lichaam, en waarom dat belangrijk is voor je gezondheid.
 

Micro-organismen

Om goed te begrijpen wat het microbioom is, beginnen we bij het begin. Overal óp en ín je lichaam leven miljoenen kleine, levende wezentjes: micro-organismen. Ze zijn te klein om met het blote oog te zien. Dat kan alleen met een hulpmiddel waarmee je kleine dingen vergroot ziet, zoals een microscoop.

Er zijn verschillende soorten micro-organismen: bacteriën, schimmels, gisten, protozoën en archaea. Ze leven in elk orgaan van je lichaam, zoals de mond, huid en darmen. Elk micro-organisme heeft een eigen taak. Sommige zorgen ervoor dat je niet ziek wordt, en andere zorgen bijvoorbeeld dat je goed poept. Andere soorten kunnen juist klachten veroorzaken als ze met te veel zijn.

Een ander woord voor ‘micro-organisme’ is ‘microbe’. Die twee betekenen hetzelfde.
 

Wat is de microbiota?

Zoals gezegd leven micro-organismen in vrijwel elk orgaan van ons lichaam. Als je inzoomt op één orgaan, zoals je darmen, dan noem je de groep micro-organismen die daar leeft de ‘microbiota’. In je darmen leeft bijvoorbeeld de ‘darmmicrobiota’.

Met het woord microbiota bedoelen we dus alle micro-organismen op één specifieke plek in je lichaam.

Wat is dan het microbioom?

De term ‘microbioom’ lijkt op ‘microbiota’, maar betekent net iets anders. Het microbioom is de microbiota, samen met het DNA van al die micro-organismen, de stoffen die ze aanmaken (zoals enzymen) en de manier waarop ze met elkaar samenwerken en communiceren.

Kort gezegd: het microbioom is de hele ‘wereld’ van micro-organismen, inclusief wat ze doen en hoe ze op elkaar reageren.

Kijk je naar de darmen, dan bestaat het darmmicrobioom dus uit alle bacteriën, schimmels en andere microben, hun genetisch materiaal (DNA) én de invloed die ze op elkaar hebben.

Let op: de termen ‘microflora’ en ‘darmflora’ worden soms nog gebruikt, maar zijn eigenlijk verouderd en niet correct. 

Lees ook: Zo beïnvloeden darmbacteriën jouw gezondheid

Waarom is het microbioom van je darmen zo belangrijk voor je gezondheid? 

In je darmen leven miljarden micro-organismen, waarvan een groot deel bacteriën zijn. Deze bacteriën krijg je tijdens je geboorte, en veel blijven je hele leven bij je. Ze voeren belangrijke taken uit. Denk aan de spijsvertering, immuunsysteem, vitamine-aanmaak en zelfs het functioneren van de hersenen. Lees op deze pagina verder hoe bacteriën dat precies doen.

Er zijn naar schatting wel 4000 verschillende soorten darmbacteriën. Daarvan heeft ieder mens er ongeveer 500. Die soorten verschillen voor elk lichaam. Ongeveer 40 soorten komen bij bijna iedereen voor.

Naast nuttige bacteriën leven er ook ongewenste bacteriën in je darmen. Als die in grote aantallen aanwezig zijn, kunnen ze klachten veroorzaken, zoals diarree, buikpijn, een opgeblazen gevoel of winderigheid. Ze kunnen ook klachten geven op andere plekken van je lichaam, zoals puistjes op je gezicht (acne) of een ontstoken huid (eczeem). Je kunt je zelfs lange tijd erg moe voelen als er veel ongewenste bacteriën in je darmen leven. 

Lees ook: Symptomen van een verstoord darmmicrobioom: hoe het de gezondheid van de darmen beïnvloedt

Hoe wordt de microbiota gevormd?

Tijdens je geboorte kom je voor het eerst in contact met bacteriën. Die leven namelijk op de vagina en huid van je moeder, en die komen vervolgens op jouw huid. Bacteriën leven ook in borstvoeding, en tijdens het drinken komen die via je mond en slokdarm je lichaam binnen. Daarna leven ze in je darmen. Uiteindelijk komen ze ook in je anus en poep je (een deel van de) bacteriën uit.

Peuters likken aan veel objecten uit hun omgeving en stoppen van alles in hun mond - zo verkennen zij de wereld. Door te likken komen er nieuwe bacteriën in je lichaam. Als kinderen overstappen van melk naar vast voedsel, verandert hun darmmicrobioom opnieuw. Sommige bacteriën groeien beter op bepaalde voeding, en verdwijnen juist bij andere voeding.

Ook je genen spelen een rol. Die bepalen welke bacteriën goed in jouw lichaam passen en welke niet. 

Je darmmicrobiota is meestal tussen je tweede en derde levensjaar grotendeels gevormd. Daarna verandert hij nog wel, bijvoorbeeld door voeding, ziekte, stress of medicatie. Bij oudere mensen zien we vaak dat het microbioom minder divers wordt.

Welke bacteriën leven er in mijn darmen?

De samenstelling van je darmmicrobioom is uniek. Sommige bacteriesoorten zijn erg nuttig, andere zijn neutraal, en weer andere kunnen problemen geven als ze in te grote aantallen aanwezig zijn.

Heb je darmklachten en wil je dit oplossen, dan is het belangrijk om te weten welke bacteriën in jouw darmen leven. Daarmee kun je gericht naar oplossingen zoeken.
 

Een microbioomtest helpt je om dit in kaart te brengen. Je krijgt geen oppervlakkige lijst van enkel de ‘goede’ of ‘slechte’ bacteriën, maar een volledig overzicht van alle bacteriën die in jouw darmen leven. Alleen met deze informatie kun je écht iets zinnigs zeggen over jouw darmgezondheid — en gericht aan de slag met voeding of leefstijl.
 

Bronnen:

Shkoporov, A. N., & Hill, C. (2019). Bacteriophages of the human gut: the “known unknown” of the microbiome. Cell host & microbe, 25(2), 195-209. doi: https://doi.org/10.1016/j.chom.2019.01.017

Thursby, E., & Juge, N. (2017). Introduction to the human gut microbiota. The Biochemical journal, 474(11), 1823–1836. doi: https://doi.org/10.1042/BCJ20160510