Wat is de Microbiota?

De microbiota is een verzameling van micro-organismen die we aantreffen op onze huid, in onze mond, in onze oren, in onze darmen en zelfs in onze longen, kortom op alle oppervlaktes die met de buitenwereld in contact komen. De term microbiota komt op naam van de microbioloog Joshua Lederberg, winnaar van de Nobelprijs voor Fysiologie en Medicijnen in 1958, die het belang inzag van al deze micro-organismen in gezondheid en ziekte. Een ander veelgebruikte term is microflora, maar omdat het eigenlijk niet om plantjes gaat is de aanduiding microbiota beter. Ook moeten we het niet verwarren met de term microbioom, want dat is, naar analogie van het genoom, de verzameling van alle genen van onze microbiota. De microbiota dus, bestaat uit bacteriën, schimmels, gisten en andere kleine, meestal eencellige organismen. De overgrote meerderheid is echter de bacteriën. De analyse van MyMicroZoo geeft inzicht in de baceriepopulatie door middel van een geavanceerde 16S rRNA analyse. Dus daar waar we vanaf nu praten over de microbiota hebben we het uitsluitend over de bacteriepopulatie.

 

De eerste mens die deze micro-organismen zag was Antonie van Leeuwenhoek (1632-1723), een zakenman uit Delft met een passie voor lenzen. Hij ontwikkelde de eerste microscoop waarmee hij voorwerpen tot 300 x kon vergroten, groot genoeg om bacteriën die minder dan 1 micrometer (1- miljoenste meter of 1-duizendste centimeter) zichtbaar te maken. Van Leeuwenhoek kwam erachter dat hij deze micro-organismen, die hij animalcules of kleine beestjes noemde, voorkwamen in bijna alles wat hij onder zijn microscoop bekeek; speeksel, poepdeeltjes, watermonsters, noem maar op! Hij beschreef wat hij zag in wetenschappelijke tijdschriften en was daarmee de grondlegger van de microbiologie.

 

 

 

Hoe ontstaat de microbiota?

Het eerste contact met bacteriën vindt plaats tijdens de geboorte (hoewel uit sommige onderzoeken blijkt dat er ook al in de baarmoeder bacteriën voorkomen), als de baby via de vagina het moederlichaam verlaat. Daar bevinden zich veel verschillende soorten bacteriën die nu ook op en in het pasgeboren kind terecht komen. Vervolgens komt de pasgeboren baby in contact met de huid van de moeder waar zich ook een grote variatie van bacteriën bevindt. De eerste ronde van “besmetting” vindt zijn voltooiing als de baby de eerste borstvoeding krijgt.

Lang werd gedacht dat moedermelk steriel was, maar tegenwoordig weten we dat dit een rijke bron is van veel soorten bacteriën, met name streptococcen, melkzuurbacteriën (lactobacillen) en bifidobacteriën, die we dan ook in groten getale in de darmen van de baby terug kunnen vinden. Moedermelk van mensen bevat speciale suikerketens (polysacchariden) die niet in bijvoorbeeld koemelk voorkomen. Deze polysacchariden zijn een soort supervoedsel voor een type bacterie, Bifidobacterium infantis, die dan ook veel in de darmen van kinderen die borstvoeding krijgen wordt aangetroffen.

Kleine kinderen hebben de neiging hun omgeving te verkennen met hun mond. Alles wordt geproefd en gelikt en zo komen nieuwe bacteriën naar binnen. Als kinderen overgaan op vast voedsel komen ze in aanraking met weer andere bacteriën en dit heeft ook invloed op de bacteriën die daar al aanwezig waren en nu andere soorten voeding krijgen. Hierdoor kunnen sommige bacteriën beter groeien en andere weer wat minder. Bifidobacterium infantis verdwijnt zo langzaam uit de darmen en wordt bij de meeste volwassenen dan ook niet meer aangetroffen.

Een andere factor die een belangrijke rol speelt bij de ontwikkeling van onze microbiota is genetische aanleg. Hierdoor wordt voor een deel bepaald welke bacteriën wel in onze darmen gehandhaafd worden en welke niet. Hierdoor ontstaat een microbiota die, met uitzondering van zo’n 30 soorten die bij ieder mens voorkomen, uniek is voor elk persoon.

Zo rond het tweede en derde levensjaar ontstaat een min of meer volwassen microbiota waarvan de samenstelling gedurende een lange periode van het leven constant blijft. Alleen op oudere leeftijd neemt het aantal soorten bacteriën in onze darmen weer langzaam af.

Hoe ziet een gezonde microbiota eruit?

Naast de ongeveer 30 tot 50 soorten die we bij ieder persoon tegenkomen zijn er nog enkele honderden andere soorten die per persoon kunnen verschillen. Onderling verschilt het microbioom van mensen dus erg veel! Hierdoor is het lastig om van gezonde mensen een gemiddelde te nemen en dit het gezonde darmmicrobioom te noemen.

 

De wetenschap is hard bezig om te onderzoeken welke bacteriesoort, -groepen of -combinaties bij een gezonde levensstijl (of juist bij een specifieke ziekte) voorkomen. Hierdoor weten wij wel dat er sommige soorten zijn die je liever niet terugvindt het in je microbioom. Toch kunnen wij wel iets zeggen over de gezondheid van een darmmicrobioom. Hierbij kijken wij als eerste naar de diversiteit.

 

Diversiteit

Waarom is een hoge diversiteit belangrijk? In de regel kunnen wij stellen dat een hogere diversiteit duidt op een weerbaarder microbioom wat in balans is. Een goede balans tussen de bacteriën onderling zorgt er bijvoorbeeld voor dat er geen overschot ontstaat van potentieel voor de darm schadelijke stoffen of een tekort van nuttige stoffen zoals butyraat. Zodra deze balans verstoord raakt spreken we van dysbiose wat zich uit in een verlaging van de diversiteit.

Je kunt dit vergelijken met een bos. Een bos met heel veel soorten bomen zal bij een ziekte nog genoeg soorten bomen overhouden die resistent tegen deze ziekte waren. Als het bos maar een aantal soorten telt is de kans groter dat bij een ziekte er geen boom meer overblijft! Hetzelfde geldt voor je darmbacteriën; Als er een bacterie uitvalt of minder wordt dan heb je bij hoge diversiteit een goede kans dat er ander bacteriesoorten aanwezig zijn die de functie van deze bacterie kan overnemen. Hierdoor is de balans van jouw microbioom minimaal verstoord. Bij mensen met een lage diversiteit kan een invloed van buiten  het microbioom uit evenwicht brengen; er zijn dan niet genoeg soorten die alle benodigde rollen kunnen vervullen. Dit kan resulteren in een breed scala van klachten.

 

Hoe bepalen wij de diversiteit van jouw microbioom? Dot doen wij door naar twee parameters te kijken:  hoeveel soorten bacteriën er gevonden zijn en in welke verhoudingen deze soorten gevonden zijn. Dus hoe meer bacteriën je hebt en hoe gelijkmatiger deze voorkomen, des te hoger je diversiteitsscore.

Deze score geeft aan hoe divers jouw microbioom is. Een score onder de 3 is zeer laag en van 3 tot 4,5 is lager dan ideaal. De meeste gezonde mensen scoren tussen de 4,5 en 6.

 

Check je eigen microbioom! 

Ben je nu benieuwd hoe het zit met jouw diversiteitsscore? Of hoe jij scoort voor de ongewenste baceriën? Neem dan nu een kijkje in eingen microbioom met onze testkit! Bestel hem nu.