De darmbacterietest die inzicht geeft in je gezondheid
- Microbioom test kit
- 16S analyse
- Op wetenschap gebaseerde inzichten
Zo beïnvloeden darmbacteriën jouw gezondheid
Laatst gewijzigd: 28-1-2025
Waarschijnlijk weet je dat de bacteriën in jouw darmen een rol spelen in de spijsvertering. Maar de microbiota heeft nog meer functies in je lichaam, zoals de productie van vitamines en het versterken van je afweersysteem. Ze kunnen zelfs invloed uitoefenen op de ontwikkeling van mentale ziektes. Hoe deze processen werken, leggen we in dit artikel aan je uit.
Het microbioom helpt je spijsvertering
Wanneer je eet, komt de voedselbrij eerst terecht in je mond, gevolgd door de slokdarm, maag en twaalfvingerige darm. In deze organen worden eiwitten, vetten en koolhydraten afgebroken tot kleinere voedingsstoffen: aminozuren, vetzuren en glucose.
Vervolgens komt de brij met voedingsstoffen terecht in de dunne darm. Hier worden de meeste voedingsstoffen opgenomen. Maar sommige stoffen – vooral vezels – zijn hier te taai voor. En dat is waar de microbiota van de dikke darm om de hoek komt kijken: de darmbacteriën breken namelijk die laatste, taaie voedingsvezels af tot korte-keten vetzuren (KKVZ) – dit proces heet fermentatie.
KKVZ zijn nuttige stoffen die verschillende processen in het lichaam in gang zetten. De darmbacteriën in ons lichaam produceren drie soorten KKVZ, namelijk butyraat, propionaat en acetaat.
In tegenstelling tot de taaie vezels, wordt butyraat wel goed opgenomen door darmwandcellen. Het dient als belangrijke energiebron voor deze cellen en draagt bij aan een sterke darmwand. Bovendien stimuleert butyraat de aanmaak van slijm (mucus) in de darmen, wat de darmslijmvliesbarrière versterkt. Een intacte barrière beschermt niet alleen tegen schadelijke bacteriën (pathogenen), maar zorgt er ook voor dat je voldoende vitamines en voedingsstoffen uit je voeding opneemt.
Wanneer je darmslijmvliesbarriëre te zwak is, kan deze niet goed voedingsstoffen uit de darmen opnemen. Daardoor kan je op den duur een darmontsteking ontwikkelen.
Bij de fermentatie van voedingsvezels wordt ook acetaat geproduceerd. Acetaat wordt via de bloedbaan door veel andere organen opgenomen, zoals door de lever die de vetstofwisseling reguleert.
Ook propionaat wordt door de lever gebruikt, namelijk voor gluconeogenese (een onderdeel van de suikerstofwisseling). Daarnaast helpt propionaat bij het reguleren van je verzadigingsgevoel – zodat je weet dat je bent uitgegeten.
Darmbacteriën en korte-keten vetzuren zijn dus essentiële voor de spijsvertering én het behoud van gezonde darmen. Ze zijn betrokken bij allerlei processen in het lichaam. Het is daarom belangrijk om je darmen en darmbacteriën in goede conditie te houden, zodat ze deze waardevolle KKVZ blijven produceren.
Darmbacteriën produceren essentiële vitamines
Je lichaam is niet in staat om elke vitamine zelf aan te maken – dat is normaal. Het is daarom wel belangrijk om deze uit de juiste voeding te halen. De bacteriën in je darmen werken samen met het voedsel dat je eet, en produceren zelf ook een aantal essentiële vitamines, waaronder vitamine K, B11 (foliumzuur) en B12.
Onderstaande tabel legt de functies van deze drie vitamines uit. Onderaan vind je de voedingsmiddelen die rijk zijn aan deze vitamines. Verwerkt je die producten al in je voedingspatroon, dan kom je al heel een eind met de gewenste dagelijkse hoeveelheid van vitamine K, B11 en B12. Bijkomend voordeel is dat je darmbacteriën goed groeien op deze producten, en produceren daarbij nog een aanvullende hoeveelheid vitamines.
Vitamine K | Vitamine B11 (Foliumzuur) | Vitamine B12 | |
Functie in de dikke darm | Stimuleert andere darmbacteriën om voedingsstoffen op te nemen | Ondersteunt het herstel van epitheelcellen in de darmwand | Dient als energiebron voor nuttige darmbacteriën |
Geproduceerd door | Escherichia coli, Bacteroides fragilis | Bacteroides, Lactobacillus, Bifidobacterium | Lactobacillus reuteri, Enterococcus faecium |
Functie elders in het lichaam |
|
|
|
Vitaminebron | Groene bladgroenten (bv. spinazie, boerenkool), broccoli, spruitjes, gefermenteerde voedingsmiddelen (bv. tempeh, miso, natto) | Groene bladgroenten, peulvruchten, verrijkte granen, lever, sinaasappels | Vlees, vis, zuivel, eieren, verrijkte granen |
Darmbacteriën activeren je afweersysteem
Het maag-darmstelsel is nauw verbonden met het afweersysteem (ook wel immuunsysteem genoemd). Wanneer pathogenen je darmen binnendringen of de overhand nemen, geven de plaatselijke bacteriën een signaal af om het immuunsysteem in actie te laten komen.
Stel je voor dat er een verstoring in je microbioom optreedt, bijvoorbeeld door een antibioticakuur die de balans van de darmbacteriën overhoophaalt. De kuur remt de groei van bepaalde bacteriesoorten, waardoor andere (schadelijke) darmbacteriën de overhand nemen. Dit activeert het afweersysteem. De immuuncellen herkennen de verstoorde balans en zetten ontstekingsreacties in gang.
Darmbacteriën staan in contact met onze hersenen
Tussen de darmen en hersenen ligt een lange zenuw, de nervus vagus genaamd, die als een soort snelweg werkt. In beide richtingen racen signalen tussen deze twee organen. De hersenen herkennen signalen vanuit de darmen, en weten zo dat je voldaan bent na het eten (verzadiging) en starten dan de stoelgang (darmperistaltiek). Weer andere signalen prikkelen de hersenen door onze stemming te beïnvloeden na het eten. De snelweg werkt ook de andere kant op: je kent vast het gevoel wanneer je nerveus bent, je kunt dan last krijgen van je darmen.
Onderstaande afbeelding schetst de wisselwerking tussen het microbioom, de hersenen (centraal zenuwstelsel) en zenuwen (perifeer zenuwstelsel).
Logischerwijs kan een disbalans in de darmmicrobioom aandoeningen als prikkelbare darmsyndroom (PDS), levercirrose en obesitas veroorzaken. Maar door de wisselwerking tussen de darmen en hersenen kan een disbalans ook leiden tot mentale aandoeningen – zo vermoeden wetenschappers. Hedendaags hebben studies over de darmmicrobiota een verband gelegd naar depressie, autisme en Parkinson. (Deze ziektes of aandoeningen ontstaan in de eerste of laatste levensjaren). Wetenschappers zijn er echter nog niet over uit hoe én of voedsel deze aandoeningen beïnvloedt (!).
Al met al is het belangrijk om voldoende aandacht te besteden aan je darmen. Een evenwichtige darmmicrobiota kenmerkt zich door een optimale hoeveelheid bacteriën die KKVZ produceren, een gezonde bacteriële diversiteit en slechts een klein aantal ongewenste bacteriën bevat. Benieuwd hoe een gezond en gebalanceerd microbioom eruitziet? Lees dan verder op deze pagina.
Bronnen:
Dai, L., Mafra, D., Shiels, P. G., Hackeng, T. M., Stenvinkel, P., & Schurgers, L. J. (2023). Vitamin K and hallmarks of ageing: focus on diet and gut microbiome. Nutrients, 15(12), 2727. https://doi.org/10.3390/nu15122727
Dinan, T. G., & Cryan, J. F. (2017). The microbiome-gut-brain axis in health and disease. Gastroenterology Clinics, 46(1), 77-89. https://doi.org/10.1016/j.gtc.2016.09.007
Du, Y., He, C., An, Y., Huang, Y., Zhang, H., Fu, W., ... & Zhao, B. (2024). The role of short chain fatty acids in inflammation and body health. International journal of molecular sciences, 25(13), 7379. https://doi.org/10.3390/ijms25137379
Fung, T. C., Olson, C. A., & Hsiao, E. Y. (2017). Interactions between the microbiota, immune and nervous systems in health and disease. Nature neuroscience, 20(2), 145-155. https://doi.org/10.1038/nn.4476
Hossain, K. S., Amarasena, S., & Mayengbam, S. (2022). B vitamins and their roles in gut health. Microorganisms, 10(6), 1168. https://doi.org/10.3390/microorganisms10061168
Kundra, P., Geirnaert, A., Pugin, B., Morales Martinez, P., Lacroix, C., & Greppi, A. (2022). Healthy adult gut microbiota sustains its own vitamin B12 requirement in an in vitro batch fermentation model. Frontiers in Nutrition, 9, 1070155. https://doi.org/10.3389/fnut.2022.1070155
Pham, V. T., Dold, S., Rehman, A., Bird, J. K., & Steinert, R. E. (2021). Vitamins, the gut microbiome and gastrointestinal health in humans. Nutrition Research, 95, 35-53. https://doi.org/10.1016/j.nutres.2021.09.001
Shi, N., Li, N., Duan, X., & Niu, H. (2017). Interaction between the gut microbiome and mucosal immune system. Military Medical Research, 4, 1-7. https://doi.org/10.1186/s40779-017-0122-9
Thursby, E., & Juge, N. (2017). Introduction to the human gut microbiota. The Biochemical journal, 474(11), 1823–1836. doi: https://doi.org/10.1042/BCJ20160510
Wan, Z., Zheng, J., Zhu, Z., Sang, L., Zhu, J., Luo, S., ... & He, H. (2022). Intermediate role of gut microbiota in vitamin B nutrition and its influences on human health. Frontiers in Nutrition, 9, 1031502. https://doi.org/10.3389/fnut.2022.1031502
Yan, H., Chen, Y., Zhu, H., Huang, W. H., Cai, X. H., Li, D., ... & Li, X. (2022). The relationship among intestinal bacteria, vitamin K and response of vitamin K antagonist: a review of evidence and potential mechanism. Frontiers in Medicine, 9, 829304. https://doi.org/10.3389/fmed.2022.829304
Yoo, J. Y., Groer, M., Dutra, S. V. O., Sarkar, A., & McSkimming, D. I. (2020). Gut microbiota and immune system interactions. Microorganisms, 8(10), 1587. https://doi.org/10.3390/microorganisms8101587
Definities