Acute diarree: de rol van darmbacteriën

Laatst gewijzigd: 13-05-2025

Als je een enkele keer borrelende darmen en waterige diarree hebt, is er niet direct iets mis met jou of je buik. Maar komt acute diarree geregeld terug, dan is er misschien meer aan de hand. Op deze pagina lees je:

Wat is acute diarree?
Wat is de oorzaak van acute diarree?
Acute diarree door bacteriën: het verband met het microbioom
Aanbevolen volgorde voor het lezen van je microbioomrapport
Acute diarree: hoe kom ik er vanaf?

Wat is acute diarree?

Diarree is waterdunne ontlasting met vaak een andere kleur en geur. Bij diarree moet je drie keer of vaker per dag naar het toilet voor een grote boodschap. Diarree wordt ook wel buikloop genoemd.

Er zijn twee soorten diarree: kortdurende (acute) of langdurende (chronische) diarree. Acute diarree duurt meestal enkele uren tot een paar dagen. Als de diarree langer dan twee weken aanhoudt, spreken we van chronische diarree - zelfs als de diarree af en toe weg is en terugkomt. Het verschil tussen deze twee zit in de oorzaak.

Let op bij bloederige diarree!

Bloederige diarree komt voor bij een ernstige maagdarmontsteking of -infectie. In dit geval moet je contact opnemen met je huisarts en is een antimicrobiële behandeling in het ziekenhuis nodig. Het is dan niet een goed moment om een microbioomtest te doen, omdat je microbioom waarschijnlijk afwijkt van hoe het er normaal gesproken uitziet.

Wat is de oorzaak van acute diarree?

Het verschil tussen acute en chronische diarree zit in de oorzaak ervan. Acute diarree kan worden veroorzaakt door een besmetting met een bacterie, virus of parasiet: deze microben veroorzaken een infectie in het maag-darmstelsel.

Buikgriep is een veelvoorkomende vorm van acute diarree en wordt veroorzaakt door een virus (Norovirus of Rotavirus).
Giardia lamblia is een parasiet. Een infectie met Giardia lamblia veroorzaakt onder andere diarree.
Verschillende bacteriën, waaronder Campylobacter, Salmonella, Clostridioides difficile en Escherichia coli, kunnen diarree veroorzaken.

Wanneer je darmslijmvliesbarriëre te zwak is, kan deze niet goed voedingsstoffen uit de darmen opnemen. Daardoor kan je op den duur een darmontsteking ontwikkelen.

Chronische diarree kan worden veroorzaakt door een ziekte of aandoening in het maag-darmstelsel. Voorbeelden hiervan zijn Colitis ulcerosa, de ziekte van Crohn en Prikkelbare Darm Syndroom (PDS). Ook kan diarree worden veroorzaakt door aanhoudende infecties, bijvoorbeeld door een hoog aantal ongewenste bacteriën die irritaties (diarree) veroorzaken.

Andere mogelijke oorzaken van chronische diarree zijn:

Prikkelbare Darmsyndroom;
Voedselintoleranties;
Coeliakie;
Medicijnen;
Stress;
Antibioticagebruik;
Versnelde stofwisseling;

In dit artikel gaan we voornamelijk in op acute diarree met een bacteriële oorzaak.

Acute diarree door bacteriën: het verband met het microbioom

Besmet voedsel of water

Acute diarree kan ontstaan door het eten van voedsel of drinken van water dat besmet is met een ziekteverwekkende bacterie. In rauw vlees zitten bacteriën waar mensen ziek van kunnen worden. Je wordt er pas ziek van als het vlees niet goed doorbakken is, als het lang buiten de koelkast heeft gelegen, of bij het gebruiken van bestek dat het rauwe vlees heeft aangeraakt (kruisbesmetting).

Bacteriën die in rauw vlees zitten en diarree veroorzaken zijn Campylobacter en Salmonella. Deze bacteriën zitten soms ook in eieren, rauwe (ongepasteuriseerde) melk en vis.

Het effect van voeding op je microbioom (en op diarree)

Ook je voedingspatroon kan de oorzaak van acute diarree zijn. Als je structureel weinig vezelrijke voedingsmiddelen eet, raken de nuttige bacteriën ondervoed, wat waterdunne ontlasting tot gevolg kan hebben.

Vezels zorgen voor een goede darmwerking, omdat ze vocht uit de ontlasting opnemen. Daardoor krijg je stevige en soepele ontlasting. Vezels zitten in groenten, fruit, peulvruchten, aardappelen en volkoren pasta en rijst.

Er bestaan verschillende soorten vezels, namelijk oplosbare en onoplosbare. Elke soort voedt andere darmbacteriën. In het microbioomrapport lees je welke van deze bacteriën in een te hoge of juist lage hoeveelheid aanwezig zijn, met welke (vezelrijke) voeding je dit meer in balans krijgt en daardoor acute diarree kan verhelpen of voorkomen.

Naast vezelrijke voeding is het belangrijk om genoeg water te drinken. Vezels hebben water namelijk nodig om op te zwellen; pas dan zijn ze een geschikte voedingsbron voor je darmbacteriën. Dus als je meer vezels gaat eten, zorg dan ook dat je extra water drinkt. Als je dit niet doet, zwellen vezels niet op, waardoor buikklachten (diarree of juist constipatie) kunnen ontstaan.

Bekende veroorzakers van diarree

Er zijn een aantal bacteriën die bekend staan om het veroorzaken van darmklachten als diarree. Dit zijn onder andere Clostridioides difficile en Clostridium perfringens. Deze bacteriën komen van nature voor in onze darmen, waar ze niet per se voor darmklachten zorgen. Pas zodra deze bacteriën overmatig aanwezig zijn (bijvoorbeeld na een antibioticakuur), kunnen ze voor vervelende darmklachten, zoals diarree, zorgen.

Ook Salmonella, Helicobacter pylori en E. coli zijn bekende bacteriën (proteobacteriën) die diarree kunnen veroorzaken. Deze bacteriën komen voor in rauw vlees, melk en eieren. Het eten van besmet voedsel kan zorgen voor voedselvergiftiging.

Wanneer je last hebt van (acute) diarree, ondergaat de samenstelling van je darmmicrobioom grote veranderingen. Sommige bacteriën gaan harder groeien, terwijl andere soorten juist minder goed groeien. De afbeelding hieronder geeft dat weer:

Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat nuttige bacteriën minder aanwezig zijn in de darmen bij acute diarree. Dit zijn bijvoorbeeld energie-, lactaat- en butyraatproducerende bacteriën. Tegelijkertijd zijn er juist meer ongewenste bacteriën aanwezig. Dit zijn soorten die mogelijk schadelijk zijn als ze in overmaat leven. Denk aan C. perfringens en proteobacteriën.

Een verstoring van het microbioom kan diarree veroorzaken, en dat gebeurt op verschillende manieren, afhankelijk van welke bacterie(groep) juist toeneemt of afneemt. Daalt bijvoorbeeld het aantal butyraatproducerende bacteriën, dan wordt er minder butyraat aangemaakt. Butyraat stimuleert de opname van water en zouten in de dikke darm; bij een tekort wordt er minder water opgenomen. Hierdoor blijft er meer vocht achter in het maagdarmstelsel en uiteindelijk verlaat dit het lichaam via de ontlasting.

Bij bacteriën zoals C. difficile verloopt dit proces op een andere manier. Deze infectieuze bacteriën scheiden schadelijke stoffen uit – zogenoemde enterotoxines – die de darmcellen aantasten. De darmwand reageert hier heftig op (“help, een indringer!”) en probeert als verdedigingsmechanisme de darminhoud zo snel mogelijk af te voeren: het water in de darmen moet alle indringers wegspoelen

Heb je regelmatig last van acute diarree? Een microbioomtest helpt je zoeken naar de oorzaak ervan. Na het doen van de thuistest ontvang je binnen vier weken een overzichtelijk rapport waarin staat welke darmbacteriën in hoge of lage aantallen aanwezig zijn. Bovendien kan je zien of er ziekmakende bacteriën leven die je klachten kunnen verklaren. Zo weet je precies wie er in je darmen leven, en kun je gerichter je voeding en/of leefstijl veranderen om diarree aan te pakken.

Aanbevolen volgorde voor het lezen van je microbioomrapport

Na het doen van een microbioomtest ontvang je een duidelijk resultatenrapport dat stap voor stap je darmgezondheid uitlegt. Het rapport is opgebouwd in vier hoofdscores. De volgorde van deze hoofdscores is afgestemd op wat doorgaans de grootste invloed heeft op de darmgezondheid. Heb je specifiek last van acute diarree? Dan raden we aan om het rapport in een andere volgorde te lezen, omdat er andere bacteriegroepen meer invloed hebben op diarree.

Voor iedereen geldt: lees eerst de samenvatting en de tips voor verbetering goed door.

Roze scores vragen om directe aandacht;
Oranje scores wijzen op ruimte voor verbetering;
Groene scores betekenen dat je goed scoort.

We geven je bij elke roze en oranje score praktische tips om je microbioom gezonder te maken. Daarnaast krijg je bij een groene score uitleg om dit patroon vast te houden.

Vervolgens lees je het rapport in deze volgorde:

Ongewenste bacteriën. Focus vooral op:
1. Proteobacteriën
2. Waterstofsulfideproducerende bacteriën
3. Specifieke soorten
Diversiteit
Energieproducerende bacteriën. Focus vooral op butyraatproducerende bacteriën.
Nuttige bacteriën

Ongewenste bacteriën

Proteobacteriën

Proteobacteriën komen van nature voor in de darmen. Ze zijn vaak nuttig en helpen bijvoorbeeld bij de spijsvertering en het afweersysteem. In lage aantallen doen ze geen kwaad. Maar als je bijvoorbeeld griep hebt (gehad), kunnen ze zich snel vermeerderen en ontstekingen veroorzaken. Dit kan je spijsvertering en stoelgang beïnvloeden, waardoor je onder andere diarree kan krijgen. Voorbeelden van proteobacteriën die dit veroorzaken zijn E. coli, Helicobacter pylori en Salmonella.

Waterstofsulfideproducerende bacteriën

Darmbacteriën maken continu gassen aan, zoals waterstof. Waterstofgas is nuttig en is een energiebron voor andere bacteriën, zoals de methaan- en waterstofsulfideproducerende bacteriën. Een teveel aan waterstofgas kan logischerwijs tot een teveel aan methaan en waterstofsulfide zorgen. Deze gassen kunnen dan diarree veroorzaken.

Specifieke soorten (bekende ziekteverwekkers)

Er zijn een aantal bacteriesoorten die bekend staan om het veroorzaken van darmklachten en vervelende symptomen als diarree. Dit zijn onder andere Bilophila wadsworthia, C. difficile, C. perfringens, Enterobacter en Fusobacterium. In het rapport noemen we deze de ‘specifieke soorten’. Hieronder bespreken we twee hiervan omdat deze vaak in verband worden gebracht met diarree.

C. difficile en C. perfringens kunnen beide van nature voorkomen in je microbioom. Deze bacteriën maken giftige stofjes aan (sporen), die maandenlang in je darmen kunnen overleven. C. difficile staat erom bekend in hoeveelheid toe te nemen na een antibioticakuur. Het aantal sporen dat deze bacterie maakt neemt dan ook toe. Dit veroorzaakt C. Difficile Infectie (CDI), een ernstige darmontsteking. Bijkomende symptomen zijn onder andere diarree, koorts en buikpijn.

Hoge scores voor proteobacteriën, waterstofproducerende bacteriën en specifieke soorten kunnen een oorzaak zijn van darmklachten als diarree. Het liefst wil je dat deze scores laag (groen) zijn. In het rapport geven we praktische tips om deze scores te verbeteren als de scores hoog (roze of oranje) zijn.

Diversiteit

Een divers microbioom (groen) betekent dat er veel verschillende bacteriesoorten aanwezig zijn. Er zijn dan genoeg bacteriën die samen sterk staan om nuttige functies uit te voeren. Op die manier ben je weerbaarder tegen pathogenen, waardoor je minder snel darmklachten zoals diarree zal krijgen. Bij een minder divers microbioom (roze of oranje) kan je een disbalans ontwikkelen: nuttige bacteriën groeien minder goed, waardoor pathogenen makkelijk kunnen binnendringen en lichaamsactiviteiten zoals spijsvertering en stoelgang verstoren.

Energieproductie: butyraatproducerende bacteriën

Sommige darmbacteriën produceren nuttige energiestoffen tijdens het verwerken van vezels uit voedsel. Er zijn drie verschillende vormen van deze energiestoffen: butyraat, propionaat en acetaat. Genoeg butyraat is ontzettend belangrijk (groen) voor een goede darmwerking. Het beschermt bijvoorbeeld de slijmlaag die over de darmcellen ligt. Een sterke darmwand verkleint de kans op ontstekingen. Is deze laag niet sterk (bijvoorbeeld door een tekort aan butyraat (roze of oranje)), dan kunnen ontstekingen ontstaan en pathogenen beter de darmcellen bereiken en irritatie veroorzaken. Dit veroorzaakt irritatie in de darmen, met verstoring van de spijsvertering en stoelgang tot gevolg.

Nuttige bacteriën

Er zijn ontzettend veel nuttige darmbacteriën die elk een andere belangrijke functie vervullen. In het rapport bespreken we 14 nuttige bacteriën of bacteriegroepen. Ondanks hun belangrijke eigenschappen, is een laag aantal van deze bacteriën (roze of oranje) niet direct in verband gebracht met diarree. Daarom ligt er meer prioriteit bij de hierboven besproken scores.

Het is wel belangrijk genoeg nuttige bacteriën (groen) te hebben, omdat zij bijdragen aan een divers en gebalanceerd microbioom. Daarnaast hebben nuttige bacteriën eigenschappen die de groei en activiteit van ongewenste bacteriën kunnen tegenwerken. Een voorbeeld zijn de bacteriën die melkzuur (lactaat) aanmaken. Lactaat zorgt ervoor dat de darmen iets zuurder worden, wat de groei en activiteit van veel nuttige bacteriën stimuleert, en die van ongewenste bacteriën juist remt.

Acute diarree: hoe kom ik er vanaf?

Acute diarree is erg vervelend en komt nooit goed uit. Begrijpelijk dus dat je daar vanaf wil. De werking van huis-tuin-en-keukenmiddeltjes als cola en chips zijn niet bewezen.

Als je een enkele keer borrelende darmen en waterige diarree hebt, hoeft er niet per se iets mis te zijn. Maar komt acute diarree geregeld terug, dan is er misschien meer aan de hand. Een microbioomtest biedt ontzettend waardevolle informatie om te begrijpen hoe je microbioom invloed heeft op je gezondheid en (darm)klachten veroorzaakt. Lees op deze pagina verder hoe de test precies werkt en of jij er iets aan hebt.

Bronnen:

Dickinson, B., & Surawicz, C. M. (2014). Infectious diarrhea: an overview. Current gastroenterology reports, 16, 1-6. https://doi.org/10.1007/s11894-014-0399-8

Generoso, Simone de Vasconcelos; Lages, Priscilla Ceci; Correia, Maria Isabel T.D.. Fiber, prebiotics, and diarrhea: what, why, when and how. Current Opinion in Clinical Nutrition and Metabolic Care 19(5):p 388-393, September 2016. | https://doi.org/10.1097/mco.0000000000000311

Gupta, A., Singh, V., & Mani, I. (2022). Dysbiosis of human microbiome and infectious diseases. Progress in Molecular Biology and Translational Science, 192(1), 33-51. https://doi.org/10.1016/bs.pmbts.2022.06.016

Iancu, M. A., Profir, M., RoÅŸu, O. A., Ionescu, R. F., Cretoiu, S. M., & Gaspar, B. S. (2023). Revisiting the intestinal microbiome and its role in diarrhea and constipation. Microorganisms, 11(9), 2177. https://doi.org/10.3390/microorganisms11092177

Larsen, O. F. A., & Claassen, E. (2018). The mechanistic link between health and gut microbiota diversity. Scientific Reports, 8(1). https://doi.org/10.1038/s41598-018-20141-6

Lozupone, C. A., Stombaugh, J. I., Gordon, J. I., Jansson, J. K., & Knight, R. (2012). Diversity, stability and resilience of the human gut microbiota. Nature, 489(7415), 220–230. https://doi.org/10.1038/nature11550

Li, Y., Xia, S., Jiang, X., Feng, C., Gong, S., Ma, J., ... & Yin, Y. (2021). Gut microbiota and diarrhea: an updated review. Frontiers in cellular and infection microbiology, 11, 625210. https://doi.org/10.3389/fcimb.2021.625210

MDL Fonds. (2025, March 31). Ik heb last van diarree | MDL Fonds. https://mdlfonds.nl/klachten/diarree

Ramamurthy, T., Kumari, S., & Ghosh, A. (2022). Diarrheal disease and gut microbiome. Progress in molecular biology and translational science, 192(1), 149-177. https://doi.org/10.1016/bs.pmbts.2022.08.002

The, H. C., & Le, S. N. H. (2022). Dynamic of the human gut microbiome under infectious diarrhea. Current Opinion in Microbiology, 66, 79-85. https://doi.org/10.1016/j.mib.2022.01.006

Definities