Wat zijn darmbacteriën en wat is het microbioom? Zo zit het

Laatst gewijzigd: 10-09-2025

Je hoort het steeds vaker: “gezonde darmen zijn de basis van je gezondheid” of “je darmen zijn je tweede brein”. Maar wat bedoelen mensen daar eigenlijk mee? En waarom hebben wetenschappers het voortdurend over het microbioom of microbiota? Klinkt ingewikkeld, maar het gaat gewoon over de miljoenen kleine bewoners van jouw darmen: bacteriën.

In deze blog leggen we je uit wat darmbacteriën zijn, wat het microbioom (of microbiota) precies inhoudt, hoe dat zich vormt vanaf je geboorte en waarom die onzichtbare wereld belangrijker is dan je misschien denkt.

Darmbacteriën: je verborgen medebewoners

In jouw darmen leeft een gigantische gemeenschap: triljoenen bacteriën, schimmels, gisten en andere micro-organismen (ook wel: microben). Je kunt ze met het blote oog niet zien (wel met een microscoop), maar samen wegen ze ongeveer anderhalf kilo; net zoveel als je hersenen!

Deze darmbewoners werken hard. Ze helpen je eten verteren, maken vitamines aan, trainen je immuunsysteem en beschermen je tegen indringers. Je kunt ze zien als een drukke stad: sommige bacteriën zijn de bouwvakkers, andere de vuilnismannen, en weer anderen de politie die de orde bewaakt. Zonder deze ‘burgers’ zou je lichaam simpelweg niet goed functioneren.

Wat is het microbioom? En wat is de microbiota?

De termen microbioom en microbiota worden vaak door elkaar gebruikt, maar ze betekenen niet precies hetzelfde.

Microbiota: dit zijn alle micro-organismen (zoals bacteriën, gisten en andere microben) die op één specifieke plek in of op je lichaam leven. Denk bijvoorbeeld aan de darmmicrobiota (alle microben in je darmen) of de huidmicrobiota (de microben die op je huid leven).

Microbioom: dit gaat een stap verder. Daarmee bedoelen we niet alleen de verzameling microben zelf, maar ook hun DNA, de stoffen die ze aanmaken (zoals enzymen en metabolieten) én de manier waarop ze met elkaar samenwerken en communiceren.

Kort gezegd: de microbiota is de verzameling bewoners, en het microbioom is de hele leefomgeving mét alles wat die bewoners doen en produceren.

In de volksmond wordt vaak de term darmflora gebruikt, maar dat is eigenlijk niet correct. Er groeien in je darmen namelijk geen planten, wel microben.

Hoe ontstaat je microbioom?

Je microbioom ontstaat niet pas later in je leven, maar begint zich al te vormen bij je geboorte. Tijdens een vaginale bevalling krijgt een baby een flinke dosis bacteriën van de moeder mee. Bij een keizersnede is die overdracht anders: de start is dan vaak met huid- en omgevingsbacteriën. Dat zorgt voor een andere basis van je microbiota.

In de eerste maanden speelt borstvoeding een grote rol. Die bevat namelijk speciale suikers die de baby zelf niet kan verteren, maar die juist bedoeld zijn om bepaalde nuttige bacteriën – zoals Bifidobacteriën – te voeden. En laten we eerlijk zijn: baby’s die alles in hun mond stoppen, van speelgoed tot zand, lijken misschien vies bezig, maar juist dat helpt hun microbioom diverser te maken.

Je genen (erfelijk materiaal) hebben ook een vinger in de pap: ze bepalen deels welke  bacteriën zich makkelijker in jouw darmen vestigen. Zodra vaste voeding op het menu komt, verandert het microbioom opnieuw en worden er andere soorten belangrijker. Rond je derde levensjaar is je microbioom redelijk stabiel, maar het blijft je hele leven beïnvloedbaar door voeding, stress, medicatie en leefstijl.

Waarom is je microbioom belangrijk?

Steeds meer onderzoek laat zien dat je microbioom meer doet dan alleen meehelpen bij de spijsvertering. Een paar van de belangrijkste functies op een rij:

• Spijsvertering: darmbacteriën helpen je voedsel afbreken en maken voedingsstoffen beschikbaar.
• Energie: ze maken korte-keten vetzuren die je darmen energie geven.
• Vitamines: bepaalde bacteriën produceren vitamines, zoals vitamine K en sommige B-vitamines.
• Bescherming: ze houden ziekteverwekkers buiten de deur door simpelweg de beste plekjes in je darmen al te bezetten.
• Communicatie: ze staan in contact met je immuunsysteem én je hersenen – de zogeheten darm-hersen-as.

Kortom: je microbioom is geen bijzaak, maar een volwaardige speler in jouw gezondheid.

Lees ook: Zo beïnvloeden darmbacteriën jouw gezondheid

Lees ook: Symptomen van een verstoord darmmicrobioom: hoe het de gezondheid van de darmen beïnvloedt

Hoe houd je je microbioom in balans?

Je microbioom is gevoelig voor hoe je leeft. Dingen die invloed hebben zijn onder andere:

• Voeding: vezelrijke voeding (groente, fruit, volkoren producten) voedt de nuttige bacteriën. Veel suikers en bewerkte voeding geven vooral energie aan de ongewenste bacteriën.
• Variatie: hoe gevarieerder je eet, hoe gevarieerder je darmbewoners worden. En variatie staat grofweg gelijk aan veerkracht.
• Beweging: regelmatig bewegen stimuleert een gezondere darmflora.
• Stress: langdurige stress kan je microbioom uit balans brengen.

Maar… ieders microbioom is uniek. En dat is belangrijk om te weten! Want wat voor de één goed werkt, doet bij de ander misschien niets. Hoe de één goed reageert op bepaalde voeding, kampt de ander juist met een opgeblazen gevoel of winderigheid. Daarom is er ook geen universeel ‘perfect voedingspatroon'.

Lees verder: Wat is een gezond microbioom?
 

Wat kun je zelf doen?

Geen twee microbiooms zijn hetzelfde; het is net zo uniek als je vingerafdruk. Daarom kijken wetenschappers en artsen steeds vaker naar persoonlijke analyses.

Een microbioomtest laat zien welke bacteriën er bij jou wonen, wie de hoofdrol speelt en wie misschien te veel ruimte inneemt. Met die kennis snap je beter waarom je darmen soms protesteren (rommelende darmen, opgeblazen gevoel), of waarom je juist klachtenvrij bent. Het geeft je een kijkje achter de schermen van je eigen darmstad én handvatten om die bewoners beter te voeden en te verzorgen.

Je krijgt van ons dus geen oppervlakkige lijst van enkel de ‘goede’ of ‘slechte’ bacteriën, maar een volledig overzicht van alle bacteriën die in jouw darmen leven, inclusief op maat gemaakte tips & tricks over hoe je deze bacteriën kunt beïnvloeden. Alleen met deze informatie kun je écht iets zinnigs zeggen over jouw darmgezondheid — en gericht aan de slag met voeding of leefstijl.

Samengevat

Darmbacteriën zijn geen onzichtbare bijzaak, maar een complete gemeenschap die dag en nacht meedraait in jouw gezondheid. Je microbioom helpt je met verteren, beschermen tegen indringers (pathogenen) en zelfs communiceren met je brein.

Het bijzondere is dat je microbioom al vanaf je geboorte wordt gevormd, maar je er je hele leven invloed op houdt via voeding, stress, beweging en levensstijl. Omdat ieder microbioom uniek is, bestaat er geen standaardaanpak hoe-houd-ik-mijn-darmen-gezond die voor iedereen werkt. Juist dat maakt het interessant om te ontdekken hoe jouw persoonlijke microbioom in elkaar zit en welke gewoontes voor jóu het verschil kunnen maken.

Bronnen:

Shkoporov, A. N., & Hill, C. (2019). Bacteriophages of the human gut: the “known unknown” of the microbiome. Cell host & microbe, 25(2), 195-209. doi: https://doi.org/10.1016/j.chom.2019.01.017

Thursby, E., & Juge, N. (2017). Introduction to the human gut microbiota. The Biochemical journal, 474(11), 1823–1836. doi: https://doi.org/10.1042/BCJ20160510